Kaixo guztioi berriro. Ongi etorri Entzunapp-en podcast berri batera.
Gaurko kapituluan, Interneteko segurtasunari buruzko oinarrizko ezagutza batzuk emango dizkizuegu, gure pribatutasunean arazorik ez izateko. Izan ere, zoritxarrez, bizitza errealean bezala, kontuz ibili behar da telefono mugikorrarekin nabigatzean, gure datu pertsonalak jende ez desiragarriaren esku ez geratzeko.
Arazoa ekiditeko, jarraibide erraz batzuk eta aholku batzuk emango dizkizuegu, segurtasun-arazorik izan ez dezazuen, ez zuen posta elektronikoarekin ez zuen Whatsapp-arekin.
Segurtasuna Posta elektronikoan
Posta elektronikoari dagokionez, hau gomendatzen dizuegu:
Lehenik eta behin, erne egon behar dugu, eta kontuz ibili mezu elektroniko susmagarri bat jasotzen badugu.
Garrantzitsua!!!
Baina zer da posta-mezu susmagarri bat?
Mezu elektroniko susmagarria ezagutzen ez dugun edo ezagutzen dugun igorle batek bidalitako mezu bat izan daiteke. Adibidez, Francisco Ugalde izeneko pertsona baten mezua jasotzen badut eta izen horrekin inor ezagutzen ez badugu, haren jatorriaz mesfidatzen hasi behar dugu
Era berean, banku- edo administrazio-erakunde baten izenean mezu elektroniko bat jasotzen badugu eta formulario bat betetzeko edo Interneteko esteka batera sartzeko eskatzen badigute, EZ dugu ezer bete behar, ezta esteka horien gainean klik egin ere; izan ere, bietako edozein egiten dugunean, gure segurtasuna arriskuan egon liteke. Beraz, mezu horiek ezabatu edo ez ikusi egin behar ditugu. Era berean, ez dugu ireki behar bidaltzaile ezezagun batek bidaltzen digun dokumentu erantsirik.
Ohikoa da, halaber, iruzurrezko mezuak bidaltzea, milioika euroko saria jaso dugula edo sultan edo errege baten sekulako dirutza jasoko dugula jakinarazteko. Kasu horietan guztietan, ohikoa da posta elektronikoz erantzutea eta datu pertsonal batzuk ematea, gure banku-kontua barne, saria edo jaraunspena ordaindu ahal izateko. Kontuz ibili, eta ez utzi inori istorio emozionalen berri ematen, hala nola errefuxiatuen, umezurtzen eta abarren berri.
Zoritxarrez ohikoa den beste iruzur-saio bat mezu elektronikoak jasotzea da, mezularitza-zerbitzu baten bidez (DHL edo UPS, esaterako) etxean pakete bat jasoko dugula jakinarazteko. Aurreko kasu guztietan bezala, ez dugu estekaren gainean klik egin behar eta ez dugu banku-daturik eman behar.
Beraz, ez dugu daturik eman behar, ez eta posta elektronikoko mezuei erantzun ere, ezikusi baizik.
Garrantzitsua!!!
Segurtasuna Whatsapp-ean
Bestalde, Whatsapp-i dagokionez,lehen azaldu ditugun mezuen antzekoak jasotzen baditugu, urrats berberak eman behar ditugu: datu pertsonalik edo bankuko daturik ez ematea, esteketan klik ez egitea eta bidaltzen diguten dokumenturik ez deskargatzea.
Whatsappen kasuan, mezu horiek ez dira hain ohikoak, baina erne egon behar dugu.
Azkenik, Whatssp-en kontuz ibili behar gara amen-omen edo buloekin. Batez ere whatsapp taldeetan, noizean behin buloak edo informazio interesatua jaso dezakegu irudi edo kate-mezu moduan. Jasotzen dugun informazioaren iturria identifikatu ezin badugu edo kontrastatu ezin badugu, normalena buloa edo informazio lerratua izatea da.
Gomendio labur horiekin, oinarrizko eta ezinbesteko kontzeptuak dituzue, posta elektronikoaren edo whatsapp-en bidez datu pertsonalak edo bankuko datuak iragaz ez daitezen. Hala ere, gai honi buruzko galdera-sorta erraz bat egitea gomendatzen dizuegu, ikusi duguna azkar errepasatu ahal izateko.
Zalantzarik izanez gero, zuen esanetara gaude.
Agur eta hurrengora arte!
Esteka interesgarriak
- Artikulua “Estos son los diez fraudes más comunes que acechan Internet”: https://www.lavanguardia.com/tecnologia/actualidad/20211011/7782012/fraude-internet.html
- Mezu susmagarriei buruz BBVA bankuak egindako artikulua: https://www.bbva.com/es/spam-o-phishing-por-que-me-llegan-tantos-mensajes-estos-dias-y-que-hacer-con-ellos/
- Zibersegurtasunari buruzko aholku aurreratuak. OSI Oficina de Ciberseguridad del Internauta: https://www.osi.es/es/actualidad/blog/2022/03/04/estas-recomendaciones-de-ciberseguridad-te-interesan
Ariketa praktikoa
Konta iezaguzu inoiz mezu elektroniko susmagarririk edo egiaztatu gabeko bulorik edo informaziorik jaso duzun Whatsapp bidez. Bidal iezaguzu mezu bat asmoz@asmoz.org helbidera edo gai honi buruzko forora, esateko zergatik uste duzun zure postan edo Whatsappen jaso duzun informazioa faltsua edo susmagarria dela.
Galdetegia
Gogoratu, edozein zalantza izatekotan, foroan bertan idatzi dezakezue edo telefono-dei bat eginez argitu dezakezue..
943 21 23 69
Eta horrelako eduki gehiago eskuratu nahi badituzu, sakatu esteka hau: eduki gehiago.
Comments are off for this post.
Comments are closed